Brak i porodica

Porodica—Primarna bio-psiho-socijalna zajednica roditelja i njihove rođene ili usvojene dece. Nastaje zasnivanjem braka.

Brak – Društveno priznata veza muškarca i žene.

Brak je imao različite istorijske oblike:

1.Grupni brak – slučaj u primitivnim društvima ( ali i modernim, primer hipi zajednice ) – grupa muškaraca sa grupom ženа

2.Poligamija ( grč. poli – mnogo, gamos – svadba):

a) Poliginija – jedan muškarac sa više žena ( muslimanske zemlje )

b) Poliandrija – jedna žena sa više muškaraca

3.Monogamija ( grč. monos – jedini ) – jedan muškarac i jedna žena

Brakovi prema načinu uspostavljanja i legitimacije dele se na:

—Običajni brak – Običajno priznavanje čina razmene, tj. uzimanjem i davanjem članova srodničke grupe, najčešće žena, radi udaje. Taj čin se obeležavao javnim ritualom koji se i danas održao ( svadba )

—Crkveni brak – Brak koji se zasniva pred crkvenim organima i sankcioniše se verskim propisima. U hrišćanskoj religiji brak predstavlja jednu od svetih tajni kojima se dokazuje božansko posredovanje u ljudskom svetu te u tom smislu jednu od najvažnijih religijskih institucija. Zbog toga i danas katolička crkva odbija da prizna razvod

—Građanski brak – Sklapa se pred državnim organima i sankcioniše građanskim normama. Ušao je u široku upotrebu od francuske revolucije koja je svojim zahtevom odvajanja crkve od države formulisala ovaj brak

—Faktički brak – (lat. factum – čin) Naziva se i konkubinat, vanbračna zajednica trajnijeg značaja

 

U poslednjim godinama XX veka sve je popularniji brak koji se sklapa putem individualnog bračnog ugovora ili predugovora u kome supružnici po vlastitom nahođenju postavljaju uzajamne uslove, prava i obaveze kojih se moraju pridržavati da bi zajednica trajala. U najrazvijenijim društvima skoro 80% bračnih veza se sklapa na ovaj način ( Nemačka, Švedska ).

Supružnici dobijaju novu društvenu ulogu kad im se rode deca pa postaju roditelji. Rađanjem dece brak prerasta u srodničku zajednicu.

Srodstvo se temelji na zabrani rodoskrvnuća (incest) koji znači zabranu polnog opštenja među krvnim srodnicima.

Prema načinu računanja srodstva, razlikuju se dva velika tipa porodičnih odnosa i dva velika perioda u razvoju porodice:

1)Matrijarhat ( lat. mater – majka ) – prvi i stariji period u kojem je majka bila centralna ličnost porodice, a srodstvo se računalo po majci ( matrilinearno )

2)Patrijarhat ( lat. pater – otac ) – patrilinearno srodstvo

Vrste srodstva:

—Srodstvo prema krvnom poreklu (krvno ili kosangvino)

—Tazbinsko srodstvo prema braku ( afinalno )

—Duhovno srodstvo ( kumstvo, pobratimstvo )

—Zakonsko ( adoptivno ) – nastaje usvajanjem dece

—Najosnovnija funkcija porodice je socijalizacija.

—Kroz istoriju se menjao izgled porodice. Tradicionalne porodice su bile patrijarhalne porodice koje su funkcionisale kao domaćinstva. Savremene porodice nastaju kad se proizvodnja odvaja od porodice i to putem zaposlenja roditelja.